“Một thế giới bình đẳng là nơi tất cả mọi người có thể phát triển hết khả năng của mình mà không gặp bất cứ rào càn nào về giới. Cuộc thi này là một môi trường như thế, nơi các nhà sáng tạo thỏa sức sáng tạo mà không có bất kỳ rào cản nào”. Đó là phát biểu của Phương Thảo – điều phối viên nhân sự Mạng lưới Wequal hoạt động về bình đẳng giới – trong đêm Gala cuộc thi “Tỉnh táo làm quảng cáo”.
Sự kiện đã diễn ra sôi động vào ngày 24/03/2019 tại Nhà hát Chèo Việt Nam. Chương trình khép lại chặng đường 8 tháng của dự án cùng tên nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về định kiến giới trong quảng cáo. Dự án do Wequal thực hiện, Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE), Tổ chức Oxfam tại Việt Nam và TUVA Communication khởi xướng, cùng sự đồng hành của nhà tài trợ Quà tặng Miso, VeXeRe.com, nhà bảo trợ truyền thông RIO Class và tạp chí GAM7. 
“Bình đẳng giới được thừa nhận ở nhiều bên liên quan khác nhau. Nhưng trên thực tế, các hoạt động liên quan đến bình đẳng giới chưa được thực thi đầy đủ và trọn vẹn”, anh Quang Tú, Phó giám đốc Oxfam tại Việt Nam, nhận định. Đây có thể coi là dự án đầu tiên tập trung vào định kiến giới trong quảng cáo tại Việt Nam. Quảng cáo ngày càng thay đổi với nhiều hình thức thể hiện khác nhau. Tuy nhiên, “chỉ một điều duy nhất không thay đổi, quảng cáo chuyên chở thông điệp và thông điệp ảnh hưởng đến tất cả chúng ta”, Phương Thảo cho biết. Thực tế, nhiều quảng cáo hiện nay vẫn trói buộc phụ nữ với việc nhà và căn bếp hay đóng khung nam giới trong hình ảnh mạnh mẽ chủ động. Những hình ảnh đó ngầm ẩn nhưng thường được chấp nhận rộng rãi, chúng vô tình củng cố khuôn mẫu giới trong xã hội. Vì vậy, sự thay đổi về cách thể hiện cũng như tư duy quảng cáo có thể khiến chúng trở nên bình đẳng và chứa đựng nhiều thông điệp có ý nghĩa xã hội. Phương Thảo nhấn mạnh: “Không chỉ các nhà hoạt động xã hội mới có thể khiến xã hội trở nên tốt đẹp hơn”.
Xuyên suốt hành trình 8 tháng của dự án, nhằm mang đến cái nhìn “tỉnh táo” hơn cho người xem, website Tỉnh táo đọc quảng cáo cung cấp nhiều phân tích chuyên sâu về khuôn mẫu giới và xu hướng tình dục hóa trong các quảng cáo hiện hành. Không dừng lại ở đó, dự án còn gợi ý những cách thức giúp quảng cáo thoát khỏi định kiến giới.
Cuộc thi “Tỉnh táo làm quảng cáo” là thử thách 72 giờ làm phim quảng cáo không mang định kiến giới. 6 đội thi xuất sắc nhất đã vượt qua hơn 80 nhóm với hơn 50 tác phẩm từ khắp nơi trên cả nước để giành vé tham dự đêm Gala. Với đề bài là sản phẩm chăm sóc sức khỏe cho gia đình, các đội thi đưa ra nhiều ý tưởng đa dạng.
Thành phần Ban giám khảo gồm có chị Kim Ngọc – tư vấn độc lập về Giới, anh La Zung – đạo diễn quảng cáo và chị Vy Nguyễn – Associate Creative Director của Leo Burnett Vietnam. Kết thúc màn tranh tài ấn tượng của 6 đội, nhóm Mèo tam thể xuất sắc giành giải quán quân, vị trí á quân thuộc về nhóm Dramakula. Hai đội đồng giải ba là The little cows và Parabol.
Đại diện nhóm “Mèo tam thể” với ý tưởng bối cảnh gia đình LGBT có hai ông bố, cho biết: “Một định kiến giới thay đổi không chỉ qua vài phút quảng cáo, nhưng chúng em muốn đưa ra góc nhìn mới hơn về vai trò và hình ảnh giới trong xã hội”. Anh nói thêm: “Chủ đề LGBT không còn mới, nhưng một số sản phẩm tạo hình người đồng tính nam yếu đuối quá mức hay chua ngoa quá mức. Vì vậy, với tình yêu thương từ hai ông bố trong clip như vậy, chúng em đưa ra cái nhìn khác về người đồng tính nam”.
Nhóm Dramakula lại đưa ra phim quảng cáo “Hoa”. Theo lý giải của đại diện nhóm: “Hình ảnh hoa trong quảng cáo nói riêng và trong văn hóa nói chung thường gắn với người phụ nữ mỏng manh yếu đuối. Nhóm quyết định ẩn dụ hình ảnh hoa vì mỗi con người đều đẹp như hoa”.
Cuộc thi nói riêng và dự án nói chung đã góp phần mở ra một tư duy mới trong ngành quảng cáo, cũng như đem đến ánh nhìn “tỉnh táo” hơn cho công chúng. Theo Phương Thảo: “Gala này là dấu mốc cho dự án 8 tháng Tỉnh táo làm quảng cáo, nhưng không phải là dấu chấm hết cho sự thay đổi của mỗi chúng ta”.
Một số hình ảnh khác trong buổi Gala:
Bài viết: Lan Anh
Ảnh: Huy Thắng